ҚҰНДЫЛЫҚТАР ЖӘНЕ БІРЕГЕЙЛІК: ӘДІСНАМАЛЫҚ ТӘСІЛДЕР МЕН АКСИОЛОГИЯЛЫҚ ҰСТАНЫМДАР (ҚАЗАҚСТАН ЖАҒДАЙЫ)

Аңдатпа

Қазақстандық қоғамның құндылықтарын зерттеу қазіргі заманның жаһандық кеңістігіндегі егемендік бірегейлікті бекітумен астасып жатады. Қазақстандықтардың ұмтылыстарының өзгеру бағыттары жаңа экономикалық тәртіппен, әлеуметтік стратификациямен, демографиялық ығысулармен, кеңестік тарихи кезең тудырған аксиологиялық шиеленісті еңсерумен, өткенге тұжырымды көзқарас қажеттілігімен, цифрландырудың қарқынды дамуымен үндеседі. Дүниетанымның трансформациялары социологиялық өлшемдерде тіркеледі және біртекті емес құндылықтардың гибридті жүйесінде көрініс табады: қоғам көп өлшемді, әлеуметтік диспропорциялар артып келеді. Өзгерістердің артикуляциясы кең ауқымды көріністерге ие: мемлекеттік бағдарламалық құжаттардағы бірлік пен бірлікке назар аударудан бастап Интернеттің әртүрлі сегменттеріндегі аксиологиялық позициялардың таңылған поляризациясына дейін. Жағдайлардың теңгерімсіздігі мен идеологиялық сәйкестендіруге жаңа факторлардың әсері ғылыми қоғамдастықтарда да, мемлекеттік саясатты әзірлемелеу мен оларды жүзеге асыру деңгейінде де мойындалады.

          Зерттеудің мақсаты - зерттеу құрылымдары жүргізген өлшемдерді салыстыру негізінде бұқаралық және мамандандырылған санадағы құндылықтар туралы зерттеу дискурстарын ұсыну. Құндылық ауысымдарын зерттеудің тиісті әдісі пәнаралық құралдар арқылы жүзеге асады. Ғалымдар мен талдаушылар неолиберализм, неоколониализм, ұлтшылдық және институционалдық көзқарастың теориялық тұжырымдамаларын пайдаланады. Қолданбалы әдістемелерді салыстырмалы зерттеу нәтижелері қоғамның бірлігі мен біртұтастығы мақсаттарына назар аудара отырып, құндылық бейнесін теориялық қайта құруда конструктивистік көзқарастың басымдылығын көрсетеді. Конструктивизм аксиологиясы ұлттық қазақ құндылықтарының жиынтығының маңыздылығын, ұлттық құндылықтардың қайта жаңғыруы мен өзектілігін көрсетуге бейім және жаһандық тәртіптің неолибералдық құндылықтарына прагматистік және сыни көзқарасқа бағытталған.